Kaszel jest najczęstszą przyczyną zgłaszania się pacjentów do lekarza

Dyżurny reporter: 667 70 70 60

Ta interdyscyplinarna konferencja naukowo-szkoleniowa zorganizowana przez Oddział Regionalny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego Ziemi Lubińskiej odbyła się 29 marca w lubińskiej CK „Muza”.

Kaszel jest problemem, który dotyczy wielu specjalizacji lekarskich. Z przewlekłym kaszlem pacjenci trafiają przede wszystkim do lekarzy chorób płuc, czyli pulmonologów, do alergologów, ale bardzo często również trafiają też do laryngologów a od laryngologów jeszcze częściej, bo w 30 procentach kierowani są do gastroenterologów w poszukiwaniu przyczyn kaszlu w pozaprzełykowej postaci choroby refluksowej. Innymi poważnymi przyczynami, kaszlu również są problemy kardiologiczne pacjentów i na to też najczęściej zwracają uwagę pulmonolodzy, i wspólnie z kardiologami próbują ustalić tę wiodącą przyczynę kaszlu, który może manifestować zarówno objawy niewydolności oddechowej jak i niewydolności krążeniowej.

Wstępem - badanie spirometryczne

Na temat kaszlu jako przyczyny obecności pacjentów w gabinecie alergologa mówił dr n. med. Artur Kwaśniewski, który zwracał uwagę na to, że kaszel przewlekły jest to często manifestacja astmy bądź eozynofilowego zapalenia oskrzeli. Jest to problem trochę inny niż kaszel, który dotyczy układu oddechowego, a którym zajmują się pulmonolodzy i rozpoznają najczęściej przewlekłą obturacyjną chorobę płuc i ten problem dotyczy przede wszystkim palaczy. Dlatego pacjent przewlekle kaszlący powinien przede wszystkim, poprzez lekarza pierwszego kontaktu w pierwszej kolejności, wykonać badanie spirometryczne, które jest wstępnym badaniem, pozwalającym lekarzowi podjąć decyzję o tym, czy kieruje pacjenta z podejrzeniem astmy do alergologa, czy kieruje pacjenta, po zebraniu wywiadu chorobowego z podejrzeniem początków przewlekłej, obturacyjnej choroby płuc (POCHP), do pulmunologa.

Trochę inną przyczyną kaszlu, która wiąże się ze schorzeniami górnych i dolnych dróg oddechowych jest przewlekły kaszel u dzieci. U małych pacjentów najczęściej przyczyną kaszlu są choroby o podłożu alergicznym.

Od laryngologa do gastroenterologa

W dalszej części konferencji poruszono również problem kaszlu, którego diagnostyka rozpoczyna się w gabinecie lekarzy laryngologów, szczególnie dotyczy to pacjentów z nawracającymi przewlekłymi zapaleniami zatok. Okazuje się, ze zapalenie zatok nie zawsze związane jest z alergią. Czasem jest to zapalenie na podłożu nawracających infekcyjnych schorzeń jamy nosowo-gardłowej. Ale bywa też tak, że pacjent ma i wywiad alergiczny, i schorzenie, które może powodować obrzęk śluzówek jamy nosowo-gardłowej, a to z kolei może sprzyjać bardzo często nawracającym powikłaniom infekcyjnym. Obrzęk śluzówek jamy nosowo-gardłowej powoduje brak drożności jam przynosowych oraz ucha, i często jest przyczyną nawracających już infekcyjnych schorzeń jamy nosowo-gardłowej, których siłą sprawczą jest reakcja alergiczna śluzówki jamy nosowo-gardłowej. Niemniej zdarza się bardzo często, że pacjent z gabinetu laryngologa kierowany jest do gabinetu gastroenterologa, ponieważ wyleczenie pacjenta ze schorzeń jamy nosowo-gardłowej, czy to będzie miało podłoże infekcyjne czy podłoże alergiczne, nie powoduje, że kaszel ustępuje. Laryngolog nadal w badaniu laryngoskopowym stwierdza zapalenie krtani (obrzęk strun głosowych, zapalenie nagłośni) i sugeruje pacjentowi, że może to mieć związek z refluksem żołądkowo-przełykowym (GERD), czyli zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku, a wtórnie z drażnieniem górnych dróg oddechowych. Dzieje się tak dlatego, że pacjent odbijając powietrze z żołądka, a jest to reakcja fizjologiczna (bez udziału naszej świadomości), może te opary i aerozole przede wszystkim kwasu solnego również odbijać z tym powietrzem i doprowadzać do drażnienia krtani.

Cenne techniki badawcze

W diagnostyce choroby refluksowej przełyku dwoma najważniejszymi narzędziami są: badanie kwasowości przełyku oraz 24-godzinna pH-metria przełyku. Wersją nowocześniejszą tego badania jest impedancja przełyku o wysokiej rozdzielczości, która pozwala zdiagnozować nie tylko obecność refluksu żołądkowo-przełykowego, ale ocenić jego charakter (refluks kwaśny/niekwaśny), skład fizyczny (gaz/płyn/treść stała).

Impedancja jest to badanie wysoko specjalistyczne. Problem najczęściej polega nie na wykonaniu tego badania, ale na jego interpretacji. Badaniami tymi zajmują się wyspecjalizowane ośrodki, do których lekarze CDT Medicus mogą kierować pacjentów.

Innym rodzajem badania, mało popularnym w Polsce, o którym mówił dr n. med. Andrzej Dymek, jest badanie refluksu na poziomie krtani - badanie refluksu krtaniowo-gardłowego (LPR). Polega ono na umieszczeniu sondy w górnej części gardła. Jest to badanie mało popularne w Polsce, nieczęsto wykonywane, ale niewykluczone, że badanie to w niedalekiej przyszłości będzie się rozwijać.

Dr n.med. Dorota Waśko-Czopnik wskazywała natomiast, że właściwe rozpoznanie postaci pozaprzełykowej choroby refluksowej jest możliwe nie tylko za pomocą standardowej pH-metrii przełyku (umożliwiającej badanie jednego aspektu choroby), ale na podstawie bardziej nowoczesnej wersji tego badania tzw. impedancji przełykowej wysokiej rozdzielczości, która pozwala ocenić kilka aspektów choroby.

Ostrożniej z antybiotykoterapią

Bardzo często rozpoznanie choroby refluksowej jest równoznaczne z rozpoczęciem leczenia przeciwko powszechnemu zakażeniu, jakim jest zakażenie Helicobacter pylori. Nie jest to metoda leczenia uznana za właściwą - o czym mówił dr n.med. Jacek Worobiec - i nie należy regularnie leczyć wszystkich pacjentów z refluksem przeciwko Helicobacter pylori. W badaniach naukowych wielu ośrodków na świecie udowodniono bowiem, że leczenie Helicobacter pylori nie ma związku ze skutecznością leczenia choroby refluksowej, i nie ma obowiązku wytępienia tej bakterii u pacjentów z tą chorobą. Ta zbędna antybiotykoterapia, polegająca na leczeniu zakażenia Helicobacter pylori poprzez aplikowanie dziennie 2 antybiotyków przez 10 dni, może powodować inne powikłania u pacjenta i często nie ma związku zakażenia Helicobacter pylori z chorobą refluksową przełyku.

Kaszel jest również objawem zaostrzonej niewydolności krążenia - o czym mówił dr n.med. Waldemar Jastrzębski. - Lekarze, bardzo czujnie postępując, mogą wcześniej ostrzec pacjenta przed grożącym mu niebezpieczeństwem, bo zarówno nasilenie się niewydolności krążenia jak i np. podejrzenie zatorowości płucnej, może wtórnie prowadzić do ciężkiej niewydolności prawokomorowej.

***

Konferencję zorganizowaną przez Oddział Regionalny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego Ziemi Lubińskiej, otworzył doktor Jacek Chodorski - Prezes Dolnośląskiej Izby Lekarskiej Honorowymi gośćmi spotkania była profesor Maryla Krasnowska. Patronat naukowy sprawowała prof. Renata Jankowska.